Ένα μωσαϊκό από 5.000 ψηφιακές εικόνες, τις οποίες ο καλλιτέχνης δημιουργούσε καθημερινά -μία την ημέρα-, κατά τα τελευταία 13 χρόνια, πουλήθηκε για 69,3 εκατομμύρια δολάρια, με την τελική πώληση του έργου να σηματοδοτεί την τρίτη υψηλότερη τιμή δημοπρασίας που πέτυχε ένας ζωντανός καλλιτέχνης, τοποθετώντας τον Beeple μετά τον Τζεφ Κουνς και τον Ντέιβιντ Χόκνεϊ.

Αμφιβάλλατε ότι ο κόσμος θα αλλάξει; Μπορεί να μην το περιμένατε τόσο γρήγορα, αλλά η πανδημία που όλοι περάσαμε μπροστά σε μια οθόνη αλλάζει πρώτα την έννοια της οθόνης, που απέκτησε άλλη αξία, έκανε τους ανθρώπους να αποδαιμονοποιήσουν κάτι που θεωρούνταν εξάρτηση, μετατρέποντάς τη σε εργαλείο επιβίωσης και πλάθοντας έναν παράλληλο κόσμο μακριά από τα παραδοσιακά, οικονομικά κυρίως, καταφύγια, με ειδήσεις που αφορούν κάθε λογής χρηματιστήρια και δεν θα μπορούσαν να μη συμπεριλάβουν και αυτό της τέχνης.

Κρυπτονομίσματα, Ethereum και Bitcoin, «blockchain», «non-fungible token», «NFT, νέες λέξεις και νέες πλατφόρμες αναδύονται. Η Roblox, μια ψυχαγωγική πλατφόρμα που συνδυάζει τα βιντεοπαιχνίδια με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συναγωνίζεται επάξια το YouTube και το TikTok, οι θεσμικοί επενδυτές του κόσμου μπαίνουν στο παιχνίδι των κρυπτονομισμάτων, η Tesla αποκαλύπτει πως έχει επενδύσει 1,5 δισ. δολ. στο δημοφιλέστερο ψηφιακό νόμισμα, η θεωρία πως κρυπτονομίσματα μπορεί να προσφέρουν μεγαλύτερη προστασία από τον πληθωρισμό, σε σύγκριση με τον χρυσό, είναι η πιο διαβασμένη είδηση και το σήμα ότι ο κόσμος αλλάζει έχει δοθεί από τους αφέτες της ψηφιακής κουλτούρας.

Πριν έναν μήνα στον χορό των κρυπτονομισμάτων μπήκε και ο γνωστός οίκος δημοπρασιών Κρίστις, που ανακοίνωσε μια δημοπρασία του έργου «Everydays: The First 5000 Days», του ψηφιακού καλλιτέχνη Μάικ Ουίνκελμαν –το πραγματικό όνομα ενός γραφίστα από το Ουισκόνσιν–, γνωστού ως Beeple. Ο οίκος παράλληλα με τη δημοπρασία του έργου του καλλιτέχνη, που ήταν άγνωστος στην παραδοσιακή πελατεία του και ο οποίος έχει 1,8 εκατομμύρια ακόλουθους στο Instagram, αποκάλυψε ότι θα δεχθεί το κρυπτονόμισμα Ether ως πληρωμή για την κύρια τιμή του έργου τέχνης, ενώ το ποσό της προμήθειας που ορίζεται επί τις τιμής θα πληρωθεί σε δολάρια, βάζοντας και αυτός την σφραγίδα του στα κρυπτονομίσματα ως αποδεκτό τρόπο διεξαγωγής επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Οι Κρίστις φέρθηκαν πολύ έξυπνα. Είδαν τους αριθμούς και το επίπεδο των ανθρώπων που συναλλάσσονται σε πλατφόρμες άγνωστες μέχρι πριν από λίγα χρόνια και θέλησαν την πρόσβαση σε αυτό το κοινό, διαβλέποντας ότι η αποδοχή της κρυπτογραφικής τέχνης θα ακολουθήσει παρόμοιο τόξο με αυτό του bitcoin, που ξεκίνησε ως ένα περιουσιακό στοιχείο που συλλέχθηκε από «σπασίκλες» και πέρασε σε μεγάλες εταιρείες, με υποστηρικτές τους πρωτοπόρους σε αυτές τις αγορές.

Η «προσπάθεια» που ανακοίνωσε ο οίκος δοκιμάζοντας σε νέες αγορές με «έξυπνο χρήμα» στόχευε σε ένα νέο κοινό το οποίο έχει σκοπό να επενδύσει όπως ο παλιός αναλογικός κόσμος και στην τέχνη, δημιουργώντας μια παράλληλη αγορά και με υποψήφιους πελάτες που έχουν βγάλει εκατομμύρια στη διάρκεια της κρίσης του κορωνοϊού και δεν θα αγόραζαν έναν Βαν Γκογκ ή έναν Τζεφ Κουνς σε μια παραδοσιακή δημοπρασία. Μάλιστα τη δημοπρασία του έργου του Beeple παρακολούθησε ένας αριθμός ρεκόρ 22 εκατομμυρίων ανθρώπων και αυτό λέει κάτι πρωτοφανές.

Ο οίκος Κρίστις όταν έβγαλε σε δημοπρασία το ψηφιακό έργο του Beeple, που έκανε μέχρι τότε εξαιρετικές πωλήσεις στην πλατφόρμα Nifty Gateway, επιχείρησε να έρθει πιο κοντά στην ποπ κουλτούρα και να προσελκύσει και υποψήφιους με μερικές χιλιάδες ευρώ. Τελικά το μωσαϊκό από 5.000 ψηφιακές εικόνες, τις οποίες ο καλλιτέχνης δημιουργούσε καθημερινά –μία την ημέρα– κατά τα τελευταία 13 χρόνια, πουλήθηκε για 69,3 εκατομμύρια δολάρια, με την τελική πώληση του έργου να σηματοδοτεί την τρίτη υψηλότερη τιμή δημοπρασίας που πέτυχε ένας ζωντανός καλλιτέχνης, τοποθετώντας τον Beeple μετά τον Τζεφ Κουνς και τον Ντέιβιντ Χόκνεϊ.

Ο νέος ιδιοκτήτης απέκτησε ένα NFT έργο: για τον πολύ κόσμο αυτό σημαίνει ψηφιακές εικόνες και γραμμές κώδικα ή ένα αρχείο JPG. Δεν είναι όμως ακριβώς έτσι.

Το Non-Fungible Token (NFT) καλύπτει κάθε ψηφιακό αντικείμενο σε ό,τι αφορά την ταυτότητα, την αυθεντικότητα, με τρόπο αδιαμφισβήτητο και απαραβίαστο. Τα NFT έργα τέχνης είναι μοναδικά όσο και να μην μπορεί να το κατανοήσει κάποιος ψηφιακά μη εγγράμματος. Φυσικά μπορεί να το δει στην οθόνη του αλλά με πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Ο ιδιοκτήτης του κατέχει ένα «κρυπτοσυλλεκτικό» ψηφιακό αρχείο που λειτουργεί ως μόνιμο αρχείο γνησιότητας και ιδιοκτησίας, που έχει καταγραφεί μόνιμα στο blockchain που είναι ορατό στο κοινό και κανένας δεν θα μπορεί να το κατεβάσει και να κάνει αναπαραγωγές παράνομα. Η απουσία του blockchain είχε θεωρηθεί μέχρι σήμερα ένας από τους ανασταλτικούς παράγοντες της ανάπτυξης της ψηφιακής τέχνης.

Η πώληση σημαίνει επίσης ότι τα τεχνολογικά «μορφωμένα ακροατήρια» αρχίζουν και εστιάζουν σε μια αγορά που αφορά αποκλειστικά την ψηφιακή τέχνη, η οποία βλέπει μια πρωτοφανή ακμή σε έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά σε σχέση με τις τεχνολογίες του. Οι οίκοι δημοπρασιών πιστεύουν ότι βρίσκονται πολύ κοντά στο επόμενο boom, στην έκρηξη της ψηφιακής τέχνης, αφού ένα NFT μπορεί να αλλάξει «χέρια» μόνο μέσω δημοπρασιών ως συλλεκτικό αντικείμενο, και όχι σε απευθείας ανταλλαγές και συναλλαγές.

Τι περιλαμβάνουν αυτά τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία; Μία μεγάλη γκάμα από χειροπιαστά ή άυλα αντικείμενα και έργα τέχνης. Από ένα ψηφιακό άβαταρ μέχρι την crypto-απόδοση του meme «Nyan Cat» από το… μακρινό 2011, που πουλήθηκε για 590.000 δολάρια σε μια ηλεκτρονική δημοπρασία.

Οι Κρίστις φέρθηκαν πολύ έξυπνα. Είδαν τους αριθμούς και το επίπεδο των ανθρώπων που συναλλάσσονται σε πλατφόρμες άγνωστες μέχρι πριν από λίγα χρόνια και θέλησαν την πρόσβαση σε αυτό το κοινό, διαβλέποντας ότι η αποδοχή της κρυπτογραφικής τέχνης θα ακολουθήσει παρόμοιο τόξο με αυτό του bitcoin, που ξεκίνησε ως ένα περιουσιακό στοιχείο που συλλέχθηκε από «σπασίκλες» και πέρασε σε μεγάλες εταιρείες, με υποστηρικτές τους πρωτοπόρους σε αυτές τις αγορές.

Και όταν τα ιδρύματα τέχνης αρχίσουν να συλλέγουν NFT, οι άνθρωποι θα εξοικειώνονται όλο και περισσότερο με την ιδέα. Μπορεί να είναι ένα τεράστιο σοκ για το παραδοσιακό κοινό των οίκων δημοπρασιών, για την ίδια την αγορά της τέχνης, αλλά η ψηφιακή αγορά είναι αδύνατον να αγνοηθεί. Ανατρέχοντας στην ιστορία, ας μην πάμε πολύ πίσω. Ποιος πίστευε πριν από είκοσι χρόνια ότι ένα έργο του Banksy, του διάσημο καλλιτέχνη γκράφιτι, θα μπορούσε να γίνει blue-chip;